Vooruitgang, geen perfectie

28 aug 2023

וְשָׂמַחְתָּ֣ בְכׇל-הַטּ֗וֹב אֲשֶׁ֧ר נָֽתַן-לְךָ֛ יְהֹוָ֥ה אֱלֹהֶ֖יךָ וּלְבֵיתֶ֑ךָ אַתָּה֙ וְהַלֵּוִ֔י וְהַגֵּ֖ר אֲשֶׁ֥ר בְּקִרְבֶּֽךָ׃
En u zult genieten, samen met de Leviet en de vreemdeling in uw midden, van alle overvloed die Hashem, uw God, u en uw gezin geschonken heeft.
v'-sa-MAKH-ta b'-khol ha-TOV a-SHER na-TAN l'-KHA a-do-NAI e-lo-HE-kha u-l'-vei-TE-kha, a-TAH v'-ha-LE-vi v'-ha-GER a-SHER b'-kir-BE-kha. (Selah)
Deuteronomium 26:11

Een paar jaar geleden werd het concept van "Halve Sjabbat" een veelbesproken onderwerp in de Joodse wereld. Dit verwees naar Joods-orthodoxe tieners die verder in principe de sabbat in acht namen, maar elkaar sms'ten op hun smartphones in strijd met de sabbat.

Dr. David Pelcovitz, een bekende orthodox-joodse psycholoog, voerde een onderzoek uit onder 1.200 tieners op modern-orthodoxe scholen waaruit bleek dat op dat moment 17,7 procent sms'te op de sabbat, 15,5 procent op internet surfte en 13,5 procent met hun mobiele telefoons praatte. De cijfers waren ontmoedigend.

Sommigen wijten het fenomeen aan onze verslaving aan technologie. Omdat ze het gevoel hadden dat ze niet eens 25 uur zonder hun telefoon konden, zorgde de internetverslaving ervoor dat anders religieuze tieners de sabbat overtraden.

Hoewel het waar is dat internetverslaving een groot probleem is in deze tijd, denk ik dat het probleem veel dieper gaat: onze kinderen zijn over het algemeen niet geïnspireerd. Dit fenomeen is niet beperkt tot het Jodendom, maar is een groeiend probleem onder alle religies die op geloof gebaseerd zijn.

Hoe moeten we onze tieners benaderen die worstelen om betekenis te vinden in de religieuze naleving van hun ouders?

Sommige rabbijnen spraken zich fel uit tegen het "Halve Sjabbat" fenomeen en beweerden dat tieners die sms'en op de Sjabbat helemaal niet Sjabbatvierend zijn. Maar dit soort extreme alles of niets aanpak is gevaarlijk; het stuurt een boodschap naar tieners die niet perfect zijn dat de positieve betrokkenheid die ze hebben met religie geen waarde heeft. Dit heeft niet alleen een nadelige invloed op hun eigenwaarde, maar mist ook een educatieve kans om hen te betrekken in een zinvolle dialoog over de diepere waarden van volledige naleving.

Dus welke aanpak moeten we kiezen?

De wijzen leren (Sjabbat 70a) dat elk van de 39 categorieën van arbeid die verboden zijn op de Sjabbat onafhankelijk zijn. Eén handeling op de Sjabbat kan leiden tot meerdere straffen, omdat het in strijd was met meerdere verboden handelingen op hetzelfde moment.

Aan de andere kant betekent dit dat we de sabbat, of religieuze naleving in het algemeen, niet op een "alles of niets" manier bekijken. Eén overtreding van de Sjabbat doet niet je hele Sjabbat-eerbiediging teniet!

Nachmanides (Sjemot 20:8) schrijft dat het uitvoeren van positieve geboden belangrijker is dan het naleven van een verbod, want als we actief Mitsvot (geboden) doen, tonen we onze liefde voor God.

Het is duidelijk dat Nachmanides het overtreden van de Sjabbat of enig ander gebod niet rechtvaardigt, maar hij benadrukt hoe essentieel positieve handelingen zijn in het ontwikkelen van een relatie met God en met religie in het algemeen.

Zelfs als een kind één gebod overtreedt, kunnen we de positieve stappen die hij DOET in de richting van zinvolle religieuze naleving niet verwerpen. Het ene ontkracht het andere niet!

Deze belangrijke boodschap vinden we ook terug in de Torah portie Ki Tavo (Deuteronomium 26:1-29:8). In deze Torah portie lezen we over het gebod om de eerste vruchten naar Jeruzalem te brengen. De wijzen beschrijven het grote feest dat het brengen van de vruchten omringde.

Als ik niet beter wist, zou ik aannemen dat de Torah zoveel fanfare voorschrijft omdat degene die zijn vruchten naar Jeruzalem brengt, een zeer grote hoeveelheid vruchten brengt. Maar wat verbazingwekkend is, is dat de Tora zo'n grote zaak maakt voor zoiets kleins.

Elke dag, aan het begin van het ochtendgebed, lezen we een verklaring van de wijzen die ons vertelt dat er bepaalde geboden zijn die geen minimumvereiste hebben. Het maakt niet uit wat je doet of hoeveel je meebrengt, het is genoeg. Eén van die mitsvot die geen minimumvereiste heeft, is het brengen van de eerste vruchten - Bikkurim. Je hoeft geen 100 of zelfs maar 10 vruchten te brengen. Je hebt er maar één nodig. Zelfs voor één kleine druif is er zoveel pracht en praal! Waarom?

Elke positieve daad, elk gebod dat we houden, doet er echt toe. Natuurlijk, hoe meer je doet, hoe beter. Maar we mogen de waarde van de goede dingen die we doen niet uit het oog verliezen, zelfs als we op andere vlakken niet perfect zijn. Het gebod van Bikkurim, de pracht en praal rond het brengen van de eerste vruchten, herinnert ons eraan dat elke kleine stap, elk moment van strijd en religieuze groei, betekenisvol en waardevol is. Hoewel we altijd moeten streven naar maximale naleving en een compromisloze toewijding, mogen we niet vergeten dat God ons beloont voor elke stap die we zetten op onze reis.

Deze les is zo fundamenteel voor een gezond religieus leven. En de mensen die dit meer dan wie ook moeten horen, zijn onze kinderen en kleinkinderen.

We moeten erkennen dat het moeilijk is om een tiener te zijn. Religie is een uitdaging en de wereld is verwarrend. Veel van wat we doen lijkt zinloos en onze jongeren hebben veel theologische vragen. Als rabbijn op de kansel had ik elk jaar gesprekken met kinderen op Shavuot, wanneer het traditie is om de hele nacht op te blijven om Torah te leren, over grote problemen die hen bezighouden.

We moeten tieners in onze gemeenschappen met dezelfde gevoeligheid behandelen als mensen die overwegen om voor het eerst religieus te worden. Hoewel we altijd moeten streven naar maximale naleving en een compromisloze toewijding, mogen we niet vergeten dat God ons beloont voor elke stap die we zetten op onze reis.

Onze kinderen en kleinkinderen zijn allemaal op reis, ze navigeren door de complexiteit van het geloof in een wereld vol afleidingen en vragen. Het is onze taak om hen op een positieve en bemoedigende manier op weg te helpen, door de positieve stappen die ze zetten te vieren en hen tegelijkertijd voorzichtig naar een dieper begrip en naleving te leiden.

Bron: Progress, Not Perfection - The Israel Bible